ارزیابی مالی پروژه های سرمایه گذاری

دوره تکاملی یک پروژه سرمایه گذاری را می توان به سه بخش تفکیک نمود: 1- پیش از سرمایه گذاری 2- سرمایه گذاری 3- عملیاتی

تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری در پروژه ها، همواره یکی از مهم ترین تصمیمات در حوزه های اقتصادی محسوب می شده و می شود، اهمیت این موضوع با گذشت زمان و با افزایش جریان منابع سرمایه ای در سطح بین الملل و همچنین بالا رفتن حجم منابع سرمایه ای افزایش قابل چشمگیری را نشان می دهد. دوره تکاملی یک پروژه سرمایه گذاری را می توان به سه بخش تفکیک نمود:

1- پیش از سرمایه گذاری

2- سرمایه گذاری

3- عملیاتی

در بین سه مرحله فوق، مرحله پیش از سرمایه گذاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در واقع در این مرحله است که با بررسی های متنوع و مطالعات مختلف پیرامون طرح های ارائه شده در خصوص قابلیت اجرا، نحوه اجرا و ... یک پروژه تصمیم گیری به عمل می آید.

در حقیقت حیات یا عدم حیات، شروع یا عدم شروع یک پروژه، در این مرحله از کار رقم می خورد. هرچند در مراحل بعدی امکان اصلاح وجود دارد، اما استفاده از این امکان قطعاً متضمن هزینه های قابل توجه می باشد، بنابراین به تصمیم گیرندگان در خصوص سرمایه گذاری توصیه می گردد، باتوجه به اهمیت موضوع قبل از ورود به مراحل 2 و 3 فوق نهایت اهتمام را در بررسی جوانب پیش از سرمایه گذاری بکار گیرند. در این مرحله اغلب پروژه های مطرح، از سه جنبه فنی، مالی و اقتصادی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

به منظور اتخاذ تصمیم در خصوص قبول، رد و یا اولویت بندی فرصت های سرمایه گذاری از دیدگاه صرف هزینه، منفعت و یا بازده سرمایه گذاری ها، روش های مختلفی در دسترس می باشد که اهم آنها را می توان به شرح ذیل طبقه بندی نمود:

1- روش های تنزیلی:

خالص ارزش فعلی 

خالص ارزش نهایی شده 

نرخ بازده داخلی 

شاخص سودآوری 

دوره برگشت سرمایه با استفاده از جریانات نقدی تنزیل شده 

2- روش های غیر تنزیلی:

1-2 دوره بازیافت سرمایه 

2-2- معکوس دوره بازیافت سرمایه 

3-2- نرخ بازده حسابداری 

4-2- تجزیه و تحلیل های مرتبط با هزینه، سطح فعالیت و سود 

  روش های ارزیابی مالی و اقتصادی طرحهای سرمایه گذاری - روش ایستا و روش پویا

خالص ارزش فعلی:

برای تشریح این روش و روشن شدن مفهوم ارزش فعلی، از یک مثال ساده استفاده می نمائیم. فرض کنید قصد دارید در خصوص سرمایه گذاری به میزان 35.000.000 ریال در پروژه ای که در سال اول 12 میلیون ریال، در سال دوم 11 میلیون ریال، در سال سوم 13 میلیون ریال و در سال چهارم 12 میلیون ریال بازده نقدی ایجاد می نماید، تصمیم گیری نمائید، در ظاهر، موضوع تصمیم گیری ساده به نظر می رسد (مالیات را صفر در نظر می گیریم.)

جریانات نقدی حاصل از سرمایه گذاری= منافع حاصل از سرمایه گذاری 

جریانات نقدی سرمایه گذاری شده در پروژه

بنابراین در مورد پروژه مزبور خواهیم داشت:

35.000.000-(12.000.000+13.000.000+11.000.000+12.000.000)= منافع حاصل از سرمایه گذاری

13.000.000= منافع حاصل از سرمایه گذاری

بنابراین در صورتی که کل مبلغ 35.000.000 ریال سرمایه گذاری اولیه در پایان دوره بازده پروژه، غیر قابل بازیافت باشد، می توان نتیجه گرفت، پروژه مطرح شده دارای بازده ای برابر 14/37 درصد طی چهارسال است. (برای حفظ سادگی مثال در خصوص سرمایه گذاری مجدد جریانات حاصل از سرمایه گذاری که در هرسال به دست آمده بحث نشده).

(گذاری سرمایه از حاصل منافع)/(گذاری سرمایه کل)*100= درصد بازده سرمایه گذاری

                          %14/37  = 100  *   13.000.000/35.000.000    = بازده سرمایه گذاری

و نهایتاً در صورتی که بازده فوق الذکر نسبت به سایر فرصت های سرمایه گذاری بیشتر باشد پروژه مطرح شده انتخاب می گردد. در واقع در این مثال، جریانات نقدی حاصل از سرمایه گذاری و اصل مبلغ سرمایه گذاری با یکدیگر مقایسه شده اند، که حاکی از این موضوع است که قدرت خرید وجوه سرمایه گذاری شده و وجوه درآمدی پروژه را دقیقاً یکسان فرض نموده ایم، اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می گردد، این است که آیا قدرت خرید پول به ویژه در شرایط وجود تورم، در دوره های مختلف زمانی، یکسان باقی می ماند یا خیر؟ به دیگر سخن ریال های وجوهی که در مثال مطرح شده، در سال چهارم سرمایه گذاری تحصیل می گردد از قدرت خرید یکسان با ریال های سال های سوم ، دوم، اول و یا سال سرمایه گذاری برخوردار است؟

پاسخ بدیهی به این سوال، پاسخ منفی است، در واقع بنا به دلایل مختلف که از با اهمیت ترین آنها می توان تورم را نام برد قدرت خرید پول در دوره های مختلف زمانی یکسان نمی باشد، همین عدم یکسانی باعث می گردد تا روش ساده بکار برده شده در مثال مطروحه صحیح نباشد، چراکه در حل مثال مزبور وجوهی را با یکدیگر مقایسه کردیم که از قدرت خرید یکسانی برخوردار نبودند (جریانات ورودی و خروجی)، لذا برای رفع این نقیصه و امکان پذیر شدن این مقایسه، می باید قدرت خرید یا اصطلاحاً ارزش زمانی جریانات ورودی و خروجی حاصل از سرمایه گذاری را همگن نمائیم.

نحوه بررسی و ارزیابی طرح سرمایه گذاری

اگر قدرت خرید پول در سال سرمایه گذاری را مبنا قرار دهیم، جریانات ورودی حاصل از سرمایه گذاری در طی سال های آتی از قدرت خرید یکسانی با سال پایه برخوردار نیست و باید جهت همسانی قدرت خرید یا ارزش آنها نسبت به سال پایه، تعدیل گردد یا به عبارتی تنزیل شود. یعنی قدرت خرید آنها تا میزان همگنی با قدرت خرید هر ریال سرمایه گذاری در سال پایه کاهش داده شود، در واقع آنچه که باعث کاهش قدرت خرید پول می گردد تورم بوده و عکس العمل بازار پول و سرمایه در مقابل تورم افزایش نرخ بهره می باشد. بنابراین با بکارگیری نرخ تورم و یا نرخ بهره در بازار، می توان به نحوی ارزش فعلی (ارزش تنزیل شده) درآمدهای بعد از زمان سرمایه گذاری در یک پروژه را به دست آورد و آن را با مبلغ یا مبالغ سرمایه گذاری مقایسه و نهایتاً نسبت به تصمیم گیری های لازم اقدام نمود. 

براساس قاعده خالص ارزش فعلی، یک پروژه (به استثنای موارد خاص) هنگامی مورد قبول واقع خواهد شد که ارزش فعلی گردش وجوه نقد حاصل از آن در دوره های آتی بیش از مبلغ سرمایه گذاری انجام شده باشد و هرچه حاصل این مقایسه عدد بزرگتری باشد، شانس و اولویت انتخاب پروژه در سطح بالاتری قرار می گیرد.

کتاب ارزیابی مالی پروژه های سرمایه گذاری

منبع: کتاب ارزیابی مالی پروژه های سرمایه گذاری

مولف: دکتر پیمان نوری بروجردی

تهیه شده در موسسه سپینود شرق

کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد.