طرح ریزی واحد های صنعتی چیست ؟

منظور از طرح استقرار چیدمان منسجم و هماهنگ تجهیزات و ماشین آلات در یک واحد تولیدی است و منظور از سیستم های حمل و نقل ، طراحی سیستمی است که بتواند با کمترین هزینه جریان مواد را در واحد تولیدی برقرار سازد

طرح ریزی واحدهای صنعتی عبارت است از برنا مه ریزی،طرح،بهبود وپیاده سازی سیستم های استقرار و حمل و نقل موادی به نحوی که حداکثر کارایی حاصل شود.

منظور از طرح استقرار چیدمان منسجم و هماهنگ تجهیزات و ماشین آلات در یک واحد تولیدی است و منظور از سیستم های حمل و نقل ، طراحی سیستمی است که بتواند با کمترین هزینه جریان مواد را در واحد تولیدی برقرار سازد و طراحی هر دو مورد ذکر شده باید به گونه ای باشد که حداکثر بهره برداری از ترکیب نیروی کار، مواد ، تجهیزات و ماشین آلات حاصل گردد.

::  انواع مسائل طراحی کارخانه ( موارد کاربرد طرح ریزی )

1- تغییر طرح محصول

2- اضافه کردن و تولید محصول جدید

3- بزرگتر کردن یا کوچکتر کردن دپارتمانها

4- تغییر مکان یک بخش

5- افزودن یک بخش جدید

6- جایگزینی و تعویض دستگاههای قدیمی

7- تغییر در روش تولید

8- کاهش هزینه

9- طراحی و احداث یک کارخانه جدید

::  مراحل طراحی استقرار :

 طراحی محصول

طراحی محصول باید به این سوال پاسخ دهد که چه محصولی می خواهیم تولید کنیم؟ 

محصول

محصول خروجی یک سیستم است که می تواند به صورت کالا یا خدمات باشد.

هر محصول (کالا یا خدمت) دارای یک سری ویژگیها است که این ویژگیها شامل ویژگیهای عمومی و فنی است. اصولاً مشخصه های عمومی به مشخصه هایی گفته می شود که برای مصرف کننده اهمیت دارد و مشخصه های فنی برای مشتری اهمیت چندانی ندارد اما برای تولید کننده اهمیت زیادی دارد.

طراحی ظرفیت

میزان خروجی: یک سیستم را ظرفیت ( تولید) آن سیستم می نامند.

ظرفیت واقعی : میزانی است که ما طراحی کرده ایم و آن را تعریف نموده ایم.

ظرفیت اسمی : میزانی است که در واقعیت و درعمل از سیستم گرفته می شود.

طراحی فرآیند

فرآیند: مکانیزم تبدیل ورودی ها به خروجی ها است.

در این مرحله باید به مشخص کنیم که چگونه می خواهیم تولید کنیم ؟

فرآیندها خود از نظر نوع خروجی ، مشخصات عملیات، نوع استقرارو نوع منابع و غیره به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند.

انتخاب و محاسبه ماشین آلات مورد نیاز

بعد از طراحی فرآیند نوبت مشخص کردن نوع و تعداد ماشین آلات مورد نیاز برای تولید است. انتخاب ماشیت آلا نیز بر اساس معیارهایی صورت می گیرد که برخی از آنها عبارتند از: عمومی یا تخصصی بودن ماشین، یک منظوره یا چند منظوره بودن ماشین، میزان سرمایه گذاری، هزینه تعمیرات و نگهداری، تجهیزات جانبی و مواردی از این قبیل.

می توانیم واحدهای تولیدی را به چهار گروه بر اساس تعداد ماشین- تنوع تولید تقسیم بندی کنیم :

1- یک نوع ماشین– یک نوع محصول

2- چند نوع ماشین– یک نوع محصول

3- یک نوع ماشین– چند نوع محصول

4- چند نوع ماشین– چند نوع محصول

نیروی انسانی مورد نیاز

با توجه به اینکه اپراتور خود بعنوان یک ماشین عمل می کند و یا همراه یک ماشین کار می کند می توان نیروی انسانی مورد نیاز را تعیین کرد.

محاسبه فضای مورد نیاز برای ماشین آلات با استفاده از « روش تولید» این کار را انجام می دهیم فضای لازم ماشین، فضای حرکت ماشین، ،فضای عملیاتی و فضای تعمیراتی ماشین را محاسبه نموده و حاصل جمع این اعداد فضای مورد نیاز یک ماشین را به ما می دهد. 

استقرار تسهیلات

چهار نوع استقرار وجود دارد :

1- استقرار بر اساس محصول

2- استقرار کارگاهی یا فرآیندی

3- استقرار تکنولوژی گروهی

4- استقرار ایستا

 تعیین نوع استقرار

دو تکنیک برای انجام این کار وجود دارد :

1- P-Qتکنیک  (تنوع – مقدار )

2- تکنیک  C-Q (هزینه – مقدار) 

طراحی جریان مواد

جریان مواد

به مسیر گردش مواد از ابتدای ورود به کارخانه تا خروج از کارخانه را جریان مواد می گوییم.

از نظر فضا های موجود در کارخانه فضا ها به 6 دسته تقسیم می شوند :

* سطح زیر زمین،

* سطح همکف،

* سطح حرکت محصولات،

* سطح آزاد،

* سطح اسکلت فلزی و سطح پشت بام.

الگوهای عمومی جریان مواد :

مدل های افقی

مدل های عمودی

مدل های افقی مانند مدل خط مستقیم، مدل L شکل، مدل زیگزاگ، مدل U شکل، مدل دایره ای شکل و مدل ترکیبی.

طراحی استقرار :

با استفاده از الگوهای دستی یا کامپیوتری می توان یک طرح استقرار برای ایجاد یا بهبود یک واحد صنعتی به دست آورد.

مطالعات امکان سنجی(طرح توجیهی)

مطالعات امکان سنجی (طرح توجیهی) و تحلیل های متکی بر آن سنگ زیربنای ایجاد هر واحد صنعتی یا خدماتی است. در این مطالعات باید دست کم جنبه های زیر از نقطه نظر مسائل مالی بررسی گردد:                            ####                               

1-    برآورد هزینه های سالیانه                                                                                                                           
2-    برآورد درآمدهای سالیانه
3-    نرخ بازده قابل قبول
4-    اندازه مطلوب کارخانه
5-    تصمیم گیری در مورد پروژه                                                                                                                                                   
و سپس، کارهای بعدی انجام گیرد:

•  ایجاد سازمان مورد نیاز پروژه
•  بررسی چگونگی تهیه زمین، ساختمان، تجهیزات
•  برآورد سرمایه گذاری اولیه
•  برآورد هزینه های بهره برداری
•  برآورد درآمدهای سالیانه
•  تنظیم بودجه
•  تعیین منابع تامین سرمایه
•  تهیه اساسنامه
•  فروش سهام

مروری بر ابعاد و سرفصل های مطالعات امکان سنجی فنی- اقتصادی طرح ها به پیوست این فصل آمده است.

سرفصل های مطالعات امکان سنجی فنی- اقتصادی طرح های صنعتی
تصمیم گیری در مورد پروژه های صنعتی بدون انجام مطالعات قبل از سرمایه گذاری به نتیجه مطلوب نمی رسد، و اگر برسد، یا مبین شانس است یا مسائلی در سیستم اقتصادی. قبل از تصمیم گیری درباره هر پروژه، ابتدا باید آن را به طور همه جانبه بررسی و ارزیابی نمود. بعد از تعیین دقیق هدف ها، باید آمار و اطلاعات جامعی درباره جوانب مختلف پروژه تهیه گردد. جمع آوری آمار و اطلاعات باید با دقت و بصیرت انجام گیرد، و در صورت عدم دسترسی به برخی از آن ها  که معمولا نیز چنین است از دانش و تجربه کارشناسان و صاحب نظران استفاده شود. به طور کلی، مراحل مطالعه یک واحد صنعتی از نظر امکان سنجی و ارزشیابی در زیر خلاصه گردیده است. از آنجا که نوع، سرشت، و حجم سرمایه گذاری های صنعتی متفاوت هستند. لذا جمع آوری و تحلیل تمام یا قسمتی از اطلاعات زیر، و یا تاکید و تعمق بیشتر درباره پاره ای از آن ها، بستگی تام به نوع پروژه، هدف ها و عوامل تعیین کننده آن خواهد داشت.

منبع :کتاب طرح ریزی واحدهای صنعتی «جیمز م.اپل»