اسید فسفریک نسبت به بسیاری از اسیدهای معدنی دیگر از جمله اسید سولفوریک یا اسید نیتریک، کمتر خورنده است و برای استفاده‌های مختلف صنعتی و تجاری مناسب است.
معرفی اسید فسفریک در طرح توجیهی
اسید فسفریک (H₃PO₄) یک ترکیب شیمیایی است که به عنوان یک اسید معدنی غیرآلی شناخته می‌شود. این ماده به صورت مایع بی‌رنگ یا کمی کدر در دماهای معمولی و به صورت جامد در دماهای پایین‌تر وجود دارد.
اسید فسفریک نسبت به بسیاری از اسیدهای معدنی دیگر از جمله اسید سولفوریک یا اسید نیتریک، کمتر خورنده است و برای استفاده‌های مختلف صنعتی و تجاری مناسب است.
از ویژگی‌های شیمیایی آن عبارت‌اند از:
• حلالیت در آب: اسید فسفریک به راحتی در آب حل می‌شود و یک محلول اسیدی تشکیل می‌دهد.
• اسیدیته: اسیدی ضعیف تا متوسط است و به همین دلیل می‌توان از آن در کاربردهای مختلف استفاده کرد بدون اینکه آسیب زیادی به مواد دیگر وارد کند.
• پایداری: در شرایط عادی پایدار است و به راحتی تجزیه یا واکنش نمی‌دهد.
در صنعت غذا و نوشیدنی
اگر نوشابه گازدار می‌نوشید، اسید فسفریک طعم ترش و ملایم آن را ایجاد می‌کند. این ماده در بسیاری از محصولات غذایی برای تنظیم pH و افزایش ماندگاری استفاده می‌شود.
• در کشاورزی: کشاورزان از اسید فسفریک برای تولید کودهای شیمیایی استفاده می‌کنند، مانند دی‌آمونیوم فسفات و سوپرفسفات، که به رشد سریع‌تر و بهتر گیاهان کمک می‌کند.
• در محصولات بهداشتی: در خمیردندان و شوینده‌های دهان برای حذف جرم و جلوگیری از پوسیدگی دندان استفاده می‌شود.
• در صنعت فلزات: از اسید فسفریک برای تمیز کردن و آماده‌سازی سطوح فلزی استفاده می‌شود. این کار باعث می‌شود فلزات کمتر زنگ بزنند و آماده رنگ‌آمیزی شوند.
• در صنعت داروسازی: این ماده در تولید برخی داروها و مکمل‌ها برای تنظیم اسیدیته یا بهبود عملکرد استفاده می‌شود.
مطالعات بازار در طرح توجیهی اسید فسفریک
بازارهای صادراتی و وارداتی
کشورهایی نظیر چین، آمریکا، مراکش و هند از عمده صادرکنندگان اسید فسفریک در جهان به شمار می‌آیند. بسیاری از کشورهای در حال توسعه که توانایی تولید داخلی اسید فسفریک را ندارند، به واردات این ماده از تولیدکنندگان بزرگ جهانی نیاز دارند.
به‌طور کلی، اسید فسفریک در صنایع مختلف به‌ویژه کشاورزی، غذایی، شیمیایی و دارویی کاربرد وسیعی دارد و تقاضای بالایی در هر دو بازار داخلی و خارجی مشاهده می‌شود.
مطالعات فنی در در طرح توجیهی اسید فسفریک
اسید فسفریک به دو روش تولید می‌شود
روش تر (مرطوب)
• سنگ فسفات خرد و خشک می‌شود و با اسید سولفوریک واکنش می‌دهد.
• در این فرآیند محصول جانبی گچ (سولفات کلسیم)** تولید می‌شود.
• اسید فسفریک با فیلتر کردن جدا شده و سپس تغلیظ می‌شود (غلظت 30-50 درصد).
• این روش برای تولید کودهای فسفاته مناسب است.
روش حرارتی (ترمال)
• فسفر سفید در دمای بسیار بالا (1800-3000 درجه) با هوا واکنش می‌دهد و پنتا اکسید فسفر تولید می‌شود.
• پنتا اکسید فسفر با آب ترکیب شده و اسید فسفریک با خلوص بالا (85 درصد) تولید می‌شود.
• این روش به دلیل دمای بالا و خواص خورندگی، تجهیزات ویژه و خنک‌کاری نیاز دارد.
• محصول این روش برای کاربردهای صنعتی و خلوص بالا استفاده می‌شود.
روش تر برای تولید کود و روش حرارتی برای تولید اسید خالص‌تر استفاده می‌شود. هر دو روش کاربردی هستند، اما هدف نهایی و نوع محصول تولیدی، روش مناسب را تعیین می‌کند.
نمودار فرآیندها
روش تر:
سنگ فسفات → راکتور → فیلتر → اسید فسفریک → تبخیر → اسید تغلیظ‌شده
روش حرارتی:
فسفر سفید → احتراق → پنتا اکسید فسفر + آب → برج جذب → اسید خالص
تهیه شده در گروه مطالعات سپینود شرق
