خلاصه طرح پروپیلن

خلاصه طرح پروپیلن که پس از اتیلن دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از حیث میزان مصرف در دنیا است را در این مقاله بررسی خواهیم کرد.

در این مقاله از سپینود شرق خلاصه طرح پروپیلن را بررسی خواهیم کرد.

معرفی محصول پروپیلن

پروپیلن يا پروپن یک ترکیب آلی اشباع نشده با فرمول شیمیایی C3H6 می‏باشد که پس از اتیلن دومین ماده پایه صنعت پتروشیمی از حیث میزان مصرف در دنیا است. این محصول خوراک اصلی برای تولید پلیمرهای مختلف و محصولات میانی به شمار می‌رود و بطور وسيعي در آلکيلاسيون، پليمريزاسيون و پيشرفت واکنش هاي اکتان به کار مي‌رود.

پروپیلن در اتانول، اتر و استيك اسيد حل مي­شود و شديداً با مواد اكسيدكننده نظیر نيتروژن­دي­اكسيد، دي نيتروژن تترا اكسيد و دي نيتروژن اكسيد واكنش داده و با شعله زرد رنگ مي­سوزد. خواص فيزيكي پروپيلن به طور خلاصه به شرح جدول ذیل می‏باشد.

جدول 1-خواص فیزیکی و شیمیایی پروپیلن

ردیف	خاصيت	مقدار
1	وزن مولكولي	g/mol42.081
2	دانسيته گاز (21.1)	kg/m31.726
3	دانسيته مايع (21.1)	kg/m3511.5
4	چگالي نسبي	1.49 ( 1= air )
5	نقطه اشتعال	107.8-
6	درجه حرارت احتراق خودبخود	455
7	ارزش حرارتي پايين	kJ/kg 45،813
8	نقطه انجماد	185.1-
9	نقطه جوش	-47.6
10	حلاليت (حلال mL100 /گاز mL در 20 و kpa 101.3= P)
11	حلاليت در آب	44.6
12	حلاليت در اتانول	1،250
13	حلاليت در استيك اسيد	524.5
14	ويسكوزيته (0 ، bar 1.013)	Poise 7-10 * 784

 

از کاربردهای عمده پروپیلن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مهم­ترین محصولات پایین­دست پروپیلن عبارتند از: پلی‌پروپیلن، آکریلونیتریل، پروپیلن اکسید، فنول، اکسوالکل، اسید آکریلیک، ایزوپروپیل‌الکل، الیگومرها و دیگر مواد واسط مختلف که در نهایت به صورت مواد مورد نیاز صنایع الکترونیک، خودروسازی، ساختمان‌سازی، بسته‌بندی و نظیر آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

 در تصویر ذیل واحدهای پایین دست پروپیلن ارائه گردیده است. 

مطالعات بازار پروپیلن

پروپيلن عمدتاً در بازار با گريدهاي پالايشگاهي، شيميايي و پليمري مورد بررسی قرار میگیردکه  براساس اطلاعات موجود درکتابچه مجتمعهای پتروشیمی انتشارات شرکت ملی صنایع پتروشیمی، آمار و اطلاعات منتشر شده در سایت‌های مجتمعهای پتروشیمی و آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، در حال حاضر تعداد تولید‌کنندگان گرید پلیمری پروپیلن در کشور، 8 واحد بوده که جمعا ظرفیت اسمی در حدود 2/1 میلیون تن در سال را دارا هستند. شرکت پتروشیمی جم با ظرفیت اسمی 305 هزار تن، بزرگترین واحد تولیدکننده پروپیلن گرید پلیمری است. شرکت‏های پتروشیمی مارون و پالایش نفت شازند به ترتیب با 200 و 180 هزار تن تولید پروپیلن گرید پلیمری، در جایگاه بعدی تولیدکنندگان بزرگ این محصول جای دارند.

همچنین تنها دو مجتمع پالایشگاه آبادان و پتروشیمی ایلام تولید پروپیلن گرید شمیایی را بر عهده داشته‏اند.

در ادامه گرید پالایشگاهی سومین گرید پروپیلن می‏باشد و پایین‌ترین کیفیت آن محسوب می‌گردد، که آمار تولید این گرید به صورت شفاف موجود نیست.

 

با استفاده از کد تعرفه‌ی موجود برای پروپیلن آمار واردات و صادرات این محصول را در 2 سال 1400 و 1401 بررسی کرده‌ایم.

جدول 2-واردات پروپیلن

سال	وزن (تن)	ارزش (میلیون ریالی)	ارزش (دلار)
1400	0	0	0
1401	8	3،394	12،676

همانگونه که در جدول فوق قابل مشاهده است واردات پروپیلن طی سال‏های اخیر ناچیز بوده و پروپیلن مورد نیاز کشور از طریق تولید تامین و مصرف می‌گردد. البته محصولات بالادستی پتروشیمی مانند پروپیلن به دلیل ارزش افزوده بالایی که در زنجیره پایین‏دست خود دارد عموما در بازار جهانی مورد معامله قرار نمی‏گیرد و تجارت آن بسیار اندک است.

میزان صادرات پروپیلن طی سال‌های اخیر بسیار ناچیز بوده و این مقدار در دو سال گذشته به صفر رسیده است. پروپیلن به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی شناخته می‏شود که این بیانگر ارزش افزوده بالایی است که در زنجیره پایین‏دست این محصول ایجاد می‏گردد. به همین دلیل صادرات این محصول هدر دادن ماده‏ای است که استفاده مناسب از آن ارزش بسیار بالاتری را در پی دارد. به همین دلیل عدم صادرات این ماده با ارزش، رخدادی مثبت محسوب می‌گردد.

مطالعات فنی طرح پروپیلن

فرآیندهای تولید آن به طور معمول به دو دسته ذیل تقسیم­بندی می شوند.

• بازدهی پایین (کراکینگ با بخار و بازیابی جریان‏های پالایشگاهی در واحدهای FCC/RFCC/DCC))
• بازدهی بالا (تبدیل پروپان به پروپیلن (PDH)، تبدیل کاتالیستی متانول به الفین­های سبک (MTO/P) و تبدیل اتیلن و بوتیلن به پروپیلن (Metathesis).