بررسی عرضه و تقاضای پلیمرهای پرمصرف در کشور

با تقویت زنجیره ارزش و تنوع در تولید، این صنعت می‌تواند سهم بیشتری در رشد اقتصادی و ارزآوری کشور داشته باشد

در حال حاضر، بیش از ۸ میلیون تن پلیمر به‌صورت سالانه در مجتمع‌های پلیمری کشور تولید می‌شود. جزئیات تولید پلیمرهای پرمصرف و میزان تولید هر کدام در مجتمع‌های فعال کشور به تفکیک در جدول زیر آورده شده است.

تولید سالانه بیش از ۸ میلیون تن پلیمر در کشور نشان‌دهنده ظرفیت بالای ایران در تأمین نیازهای داخلی و صادرات است. سهم بالای پلیمرهای پرمصرفی مانند HDPE، LDPE   و PP بیانگر تمرکز بر صنایع استراتژیک نظیر بسته‌بندی، ساخت‌وساز و لوازم‌خانگی است.

در مقابل، تولید محدود پلیمرهای خاص مانند ABS،HIPS  و رزین اپوکسی نشان می‌دهد که فرصت‌های قابل‌توجهی برای توسعه در بخش محصولات مهندسی و پیشرفته وجود دارد. تمرکز تولید در برخی مجتمع‌ها، نیاز به توزیع جغرافیایی متعادل‌تر و توسعه مجتمع‌های جدید را مطرح می‌کند.

در مجموع، با تقویت زنجیره ارزش و تنوع در تولید، این صنعت می‌تواند سهم بیشتری در رشد اقتصادی و ارزآوری کشور داشته باشد. لازم به ذکر است

جدول بالا بدون در نظر گرفتن واحدهای پلیمری (مانند واحدهای پلی استایرن) دارای مجوز از وزارت صنعت، معدن تجارت می‌باشد. 

در ادامه به مقایسه سرانه مصرف پلیمرهای مختلف بین ایران و جهان می‌پردازیم.

جزئیات کلیدی بر اساس محصولات

•PE (پلی‌اتیلن)

ایران با ظرفیت ۱۸.۴ میلیون تن پلی‌اتیلن، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول در خاورمیانه است. این رقم معادل حدود ۱۵.۶ درصد از تولید جهانی PE (۱۱۷.۶ میلیون تن) است و نشان‌دهنده نقش کلیدی ایران در این بازار است.

•PP (پلی‌پروپیلن)

ظرفیت تولید ۹.۱ میلیون تن پلی‌پروپیلن ایران سهمی معادل ۱۱.۲ درصد از کل تولید خاورمیانه را تشکیل می‌دهد. این محصول به دلیل کاربرد گسترده در بسته‌بندی، خودرو و صنایع لوازم خانگی بسیار استراتژیک است.

•PVC
ایران با ظرفیت تولید ۵.۴ میلیون تن، سهم مهمی در بازار جهانی PVC دارد. این رقم حدود ۹.۸ درصد از تولید جهانی (۵۵.۳ میلیون تن) را شامل می‌شود. ایران به دلیل نیاز بالای صنایع ساختمانی داخلی و صادرات، در این حوزه عملکرد برجسته‌ای دارد.

•PET (بطری و الیاف)

تولید PET Bottel (۳.۴ میلیون تن) و PET Fiber (۳.۶ میلیون تن) نشان‌دهنده جایگاه ایران در تأمین نیازهای صنایع بسته‌بندی و نساجی است. ایران ظرفیت بسیار بالایی برای توسعه بیشتر این محصولات در منطقه دارد.

پلیمرهای خاص (ABS، PC، Epoxy Resin)

تولید ایران در این محصولات خاص نسبتاً محدود است (مانند ۰.۶ میلیون تن ABS و ۰.۲ میلیون تن PC) که نشان‌دهنده نیاز به توسعه این بخش برای تکمیل زنجیره ارزش است.

جمع‌بندی

1. تمرکز بر توسعه پلیمرهای خاص: ایران برای افزایش رقابت‌پذیری در سطح جهانی نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر در تولید پلیمرهای پیشرفته و خاص مانند  ABS،PC و رزین‌های اپوکسی است.
2. افزایش زنجیره ارزش: با توجه به ظرفیت تولید بالای پلیمرها، توسعه زنجیره‌های پایین‌دستی (مانند تولید قطعات پلاستیکی و محصولات پیشرفته) می‌تواند ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند.
3. ظرفیت صادراتی:  ایران با توجه به دسترسی به خوراک ارزان و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، می‌تواند صادرات محصولات پلیمری خود را به بازارهای منطقه‌ای و جهانی افزایش دهد و سهم بیشتری از بازار جهانی را به دست آورد.

ایران، با وجود ظرفیت بالای تولید پلیمر، همچنان فرصت‌های زیادی برای توسعه دارد که می‌تواند جایگاه کشور را در بازارهای جهانی به‌ویژه در حوزه محصولات خاص و زنجیره ارزش پایین‌دستی تقویت کند.

تهیه شده در گروه مطالعات سپینود شرق