کسب‌و‌کار ریلی جذاب‌تر می‌شود؟

مشوق‌های جدید راه‌آهن سرمایه‌گذاران خصوصی را جذب کرد

گروه بنگاه‌ها، ملیحه ابراهیمی: سرمایه‌گذاری خصوصی‌ها در بخش‌های اقتصادی زیربنایی همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشورهای دنیا بوده است، سرمایه‌گذاران خصوصی همواره به‌دنبال بسترهای «زودبازده» و «پرسود» برای سرمایه‌گذاری هستند؛  این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیربنایی اقتصاد همچون صنعت ریلی دیربازده با نرخ سود کم اما ثابت و امن است به همین دلیل بستر جذابی برای خصوصی‌ها به‌نظر نمی‌رسد. کشورهای پیشرفته دنیا اما در دهه‌های اخیر با ایجاد بسترهای مناسب و جذاب برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی فضای مناسبی را برای سرمایه‌گذاری این بخش در امور زیربنایی همچون صنعت ریلی فراهم کرده‌اند.

ایران نیز در دهه اخیر با چالش  «بی‌توجهی سرمایه‌گذاران خصوصی به کسب‌و‌کار ریلی» مواجه بوده است، بر این اساس در سال گذشته راه‌آهن کشور با تلاش‌هایی به‌منظور «جذاب کردن کسب‌و‌کار ریلی برای خصوصی‌‌ها» زمینه سرمایه‌گذاری بیشتر خصوصی‌های فعال در این حوزه را فراهم کرده است، اما هنوز موفق به جذب «سرمایه‌گذار جدید» در این بخش نشده است. «دنیای اقتصاد» در گفت‌و‌گو با محسن پورسیدآقایی مدیرعامل راه‌آهن به بررسی چرایی عدم‌اقبال سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به این حوزه و راهکارهای راه‌آهن برای جذاب کردن این کسب‌و‌کار برای این سرمایه‌گذاران پرداخته است.

 کسب‌و‌کار ریلی را نسبت به دیگر کسب‌و‌کارها در ایران به ویژه کسب‌و‌کار جاده‌ای چقدر سودآور می‌دانید و فکر می‌کنید تا چه میزان سرمایه‌گذاران تمایل دارند به کسب‌و‌کار ریلی وارد شوند؟

در شرایط فعلی کشور با توجه به قوانینی که وجود دارد فضا برای ورود به کسب‌و‌کار جاده‌ای به نسبت ریلی بسیار فراهم‌تر است؛ چرا که سرمایه‌گذاری اولیه بسیار کمتری نیاز دارد و هم اینکه بازدهی سریع‌تری را به دنبال دارد همچنین قوانین کشور به‌گونه‌ای است که فعالان در حوزه کسب‌و‌کار جاده‌ای بسیار راحت‌تر فعالیت می‌کنند؛ به عنوان مثال سرمایه‌گذار در حوزه جاده‌ای عوارض بسیار ناچیزی را بابت ساخت جاده پرداخت می‌کند. این در حالی است که حق دسترسی هزینه‌های زیادی را برای سرمایه‌گذار حوزه ریلی به دنبال دارد، اما با همه این شرایط گزارش‌های فنی و مهندسی که در مدت اخیر از سوی راه‌آهن تهیه شده نشان می‌دهد که در شرایط فعلی سرمایه‌گذاری در حوزه کسب‌و‌کار ریلی برای سرمایه‌گذار بین 28 تا 30 درصد سود سالانه به دنبال دارد.

این سود سالانه چگونه برآورد شده و چرا در 10 سال گذشته چنین برآوردی وجود نداشته است؟

مبنای این سود چند سال اخیر است که مقرر شده حق دسترسی از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی دریافت نشود یا اینکه از محل صرفه‌جویی سوخت اعتباراتی به سرمایه‌گذاران این حوزه داده شود.

مطالعات اقتصادی ما نشان می‌دهد با اجرایی شدن این موضوعات فضای کسب‌و‌کار برای سرمایه‌گذاران ریلی مناسب بوده و آنان می‌توانند روی سود سالانه 28 تا 30 درصدی حساب کنند. بنابراین برای بلندمدت سرمایه‌گذاری در حوزه ریلی به نظر می‌رسد که سودآور و امن باشد.

با توجه به اینکه تورم نیز رو به کاهش است می‌توانیم سرمایه‌‌گذاری در حوزه ریلی را جذاب و قابل قبول ارزیابی کنیم؛ البته هنوز حوزه‌های اقتصادی دیگری در ایران وجود دارد که نرخ سودشان بیش از این است همچون حوزه‌های پالایشگاهی و بخش‌های نیروگاهی و همچنین سرمایه‌گذاری در بخش معدن؛ اما این سرمایه‌گذاری‌ها ریسک بالایی را هم برای سرمایه‌گذاران در این بخش‌ها به دنبال دارد. کمااینکه در بخش معدن دیدیم با کاهش قیمت سنگ آهن سود سرمایه‌گذاران از دست رفت و دچار ضرر شدند.

تصور می‌کنم تا زمانی که بخش‌های اقتصادی سودآورتری در کشور وجود داشته باشد طبیعتا سرمایه‌گذاران به سمت سرمایه‌گذاری در بخش ریلی جذب نخواهد شد، اما در زمان حاضر می‌توان گفت سرمایه‌گذاری در بخش ریلی اگرچه جذاب‌ترین نرخ سود را ندارد بلکه در شرایط فعلی کشور جزو نرخ سود‌های قابل قبول و خوب است.

چه تضمینی برای این نرخ سود سالانه برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی وجود دارد؟ آیا ضمانتی در نظر گرفته شده است؟

بله، خوشبختانه سال گذشته با مصوبه مجلس اختیاراتی به راه‌آهن داده شد که براساس آن از محل درآمدهای خودش اصل و سود سرمایه‌گذاری در بخش ریلی را به سرمایه‌گذار تضمین می‌دهد.

ما براساس این قانون سعی کرده‌ایم خیال سرمایه‌‌گذاران را راحت کرده و به آنان تضمین بدهیم که این سود سالانه را در قبال سرمایه‌گذاری دریافت می‌کنند و راه‌آهن به آنها تضمین‌نامه خواهد داد که این سود محقق شود.

تنها ممکن است یک ریسک برای آنها وجود داشته باشد و آن اینکه یک روز راه‌آهن به عنوان دولت به تعهداتش عمل نکند.تمام تلاش ما این است که با استفاده از ابزارهایی که در اختیار داریم به سرمایه‌گذاران تضمین دهیم که نرخ سود مناسبی را دریافت می‌کنند و ریسک ورود به این کسب‌و‌کار نسبت به بخش‌های دیگر اقتصادی بسیار کم است.

ما در راه‌آهن سود خوب، ثابت و اطمینان‌بخشی را به سرمایه‌گذاران می‌دهیم. این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی دیگر کشور ممکن است زودبازده‌تر باشد، اما ریسک‌هایی دارد که سرمایه‌گذاران حوزه معادن در دو سال گذشته آن را تجربه کردند و خیلی‌ها نیز تا مرز تعطیلی رفتند.

در این 10 سال گذشته که خصوصی‌سازی در راه‌آهن اتفاق افتاده چقدر بخش خصوصی در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده است؟

متاسفانه تا سال گذشته بخش‌خصوصی سرمایه‌گذاری آن‌چنانی در کسب‌و‌کار ریلی انجام نداد و می‌توان گفت تنها حدود 3 درصد سرمایه‌گذاری‌های موجود مربوط به سرمایه‌گذاری‌های جدید از سوی بخش خصوصی در راه‌آهن است و آنچه در طول 12-10 سال گذشته انجام شده فقط خریداری اموال دولت از سوی بخش‌خصوصی بوده است که این نیز اساسا از نظر من سرمایه‌گذاری محاسبه نمی‌شود. این به آن معنا است که سرمایه‌گذاری که منجر به افزایش ناوگان یا افزایش عملکرد در راه‌آهن بشود از سوی بخش خصوصی انجام نشده است.

بخش خصوصی تنها در این 12-10 سال اموال دولت را خریداری کرده است که بخشی از آن را نیز به صورت وام خریدند و با درآمدزایی که از این خرید انجام دادند اقساط را پرداخت کرده‌اند.

چرا سرمایه‌گذار جدید بخش خصوصی به این حوزه وارد نشده است؟ آیا فکر می‌کردند بازدهی خوبی ندارد؟

بله یک بخش دلایل به همین زودبازده نبودن بازمی‌گردد و اساس علت ورود اولیه همین بخش خصوصی فعال فعلی نیز به این دلیل بوده که اموال دولت به قیمت ارزان و با اقساط بلندمدت فروخته می‌شده است والا اگر روز اول می‌گفتند سرمایه‌گذار باید بیاید و سرمایه‌ای را برای خرید واگن بیاورد استقبالی از این موضوع نمی‌شد.

پیش‌بینی می‌کنید با توجه به مشوق‌هایی که در سال گذشته برای فعالان و سرمایه‌گذاران حوزه کسب‌و‌کار ریلی در نظر گرفته شده و همچنین اصلاحاتی که در قانون انجام شده است، آیا سهم سرمایه‌گذاری‌ها در بخش حمل‌و‌نقل ریلی افزایش پیدا کند؟

بله به عنوان مثال در همین نمایشگاه حمل‌و‌نقل ریلی که اوایل خردادماه برگزار شد قرارداد خرید نزدیک به حدود سه هزار واگن مسافری از سوی بخش خصوصی بسته شد که این به پشتوانه تعهداتی است که راه‌آهن در سال گذشته به آنها داده بود.

این در حالی است که در تمام 10 سال گذشته بخش خصوصی تنها سه هزار واگن جدید از 22 هزار واگن موجود در بخش حمل‌و‌نقل ریلی را خریداری کرده است پس نشان می‌دهد که فضا برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی مناسب شده است که این بخش تمایل نشان داده در این نمایشگاه به اندازه 10 سال گذشته قرارداد خرید واگن منعقد کند.

در این ماه‌های گذشته ابتدای سال قراردادهای خرید زیادی بین شرکت‌های تولیدکننده و بخش خصوصی خریدار منعقد شده و تقاضاهای زیادی نیز در راه‌آهن برای انعقاد قرارداد وجود دارد و به نظر می‌رسد روند خوبی برای فعالیت در کسب‌و‌کار ریلی فراهم شده است البته هنوز شرایط به اندازه کافی مهیا نیست و ما حتما باید بازنگری در قیمت سوخت داشته باشیم تا فضا بیش از پیش برای توسعه صنعت ریلی در کشور فراهم شود.

 

البته نقطه ضعفی که در این شرایط فعلی با توجه به استقبال سرمایه‌گذاران نسبت به کسب‌و‌کار ریلی وجود دارد این است که متاسفانه هنوز موفق نشده‌ایم سرمایه‌گذار جدید در این حوزه جذب کنیم. به اعتقاد من کسب‌و‌کار ریلی روزی موفق خواهد بود که سرمایه‌گذاران از صنایع دیگر به سمت صنعت ریلی کشیده شوند و سرمایه‌گذاری در این صنعت اقبال بیشتری نسبت به دیگر بخش‌های اقتصادی داشته باشد.

منبع:دنیای اقتصاد

تهیه شده در موسسه سپینود شرق

کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد.