هدف از انجام ارزیابی زیست محیطی در مراحل تهیه طرح (امکان سنجی اولیه و نهایی) نمایاندن هرگونه پیامد زیست محیطی زیانبار در مرحلهای از فرآیند برنامه ریزی پروژه است.
هدف از انجام ارزیابی زیست محیطی در مراحل تهیه طرح توجیهی(امکان سنجی اولیه و نهایی) نمایاندن هرگونه پیامد زیست محیطی زیانبار در مرحله ای از فرآیند برنامه ریزی پروژه است. به طوری که از آن اجتناب شده یا در صدد رفع آن برآیند. بنابراین می توان ارزیابی محیط زیستی را این گونه توصیف کرد: «ارزیابی، ابزاری برای بررسی پیامدهای منفی پروژه‌ها و مشخص کردن اقدامات اصلاحی در جهت استفاده بهینه از منابع (طبیعی و غیر‌طبیعی) و پیشبرد توسعه اقتصاد ملی است.»
ارزیابی زیست‌محیطی شامل هر دو جنبه اثرات مستقیم و غیر‌مستقیم یک طرح عمرانی یا صنعتی بوده، و ضمن بررسی پیامد محیطی، زنجیره‌ی تغییرات ناشی از اثرات محیطی را که در نتیجه‌ی اجرای پروژه بروز می‌کند، می‌آزماید. ارزیابی زیست‌محیطی یک پروژه مشخص شدن میزان خطرات مورد پیش‌بینی و اقداماتی است که در جهت کاستن و یا اجتناب از بروز آنها ضرورت دارد، و نیز تعیین چگونگی جبران خسارت زیست‌محیطی غیر‌قابل اجتناب می‌باشد. مسلماً مقدمات و راهکار‌های مورد نظر با پیش‌بینی هزینه‌های مالی صورت خواهد پذیرفت تا دستگاه اجرایی و سازمان برنامه‌ریز توان تصمیم‌گیری لازم در خصوص انتخاب گزینه برتر و شقوق مختلف برنامه‌های کاهش دهنده اثرات را دریابند و آنها را نسبت به یکدیگر مقایسه و مناسب‌ترین آنها را تعیین نمایند.
وجود یک فرآیند نظام‌مند برای ارزیابی زیست‌محیطی، اجازه می‌دهد، تا سطح مطالعه به اندازه‌ی بزرگی و ریسک‌پذیری پروژه به نسبت محیط تعیین شود. نقاط عطف در فرآیند تصمیم‌سازی نیز به نسبت زیانبار بودن پیامد یا ناچیز بودن آن مشخص می‌شود.
ارزیابی زیست‌محیطی تفضیلی فعالیت‌های عمرانی و صنعتی به دلایل زیر لازم است:
- احتمال وقوع مسایل زیانبار زیست‌محیطی با توجه به استاندارد‌های زیست‌محیطی
- احتمال اثرات زیانبار اقتصادی، اجتماعی تحت تاثیر فعالیت های عمرانی برای مدیریت محیط زیست
- نیاز به مقایسه گزینه‌های مختلف پروژه عمرانی در ارتباط با اثرات زیست‌محیطی
- نیاز به مشارکت جوامع محلی در منطقه تحت تاثیر این فعالیت‌ها برای مدیریت محیط زیست
- نیاز به تهیه برنامه پایش و کنترل اثرات زیست‌محیطی
آنچه مسلم است برای دست‌یابی به نظام ارزیابی زیست‌محیطی مطلوب، باید فرآیند ارزیابی یا فرآیند تصمیم‌سازی دولت و دستگاه‌های اجرایی وابسته به آن چون: صنایع و معادن، راه و ترابری و دیگر ارگان‌هایی که فعالیت آنها منجر به تغییراتی در محیط طبیعی و انسان‌ساز می‌شود تلفیق شده تا از یکپارچگی لازم و قانون‌مند برخوردار گردد.
زمانبندی و نقش زمان مطالعه اهمیت خود را نشان می‌دهد. اطلاعات و داده‌هایی که برای انتخاب و جانمایی پروژه لازم است و نکاتی که باید در طراحی و فرآیند تکنولوژی اجرای پروژه لحاظ گردد، می‌بایست همزمان تهیه شده تا رفع یا حذف پیامد‌ها مقدور گردد.
اگر تصمیمات روی عوامل فوق اتخاذ شده باشد استفاده از مکانیزم ارزیابی زیست‌محیطی ثمر‌بخشی لازم را نخواهد داشت زیرا دیگر فرصتی برای تاثیر گذاری مثبت آن چه که از مطالعه انتظار می رود ایجاد نخواهد شد و یا این تاثیر بسیار محدود و اندک خواهد شد. از این رو ارزیابی زیست‌محیطی باید به عنوان بخشی از فرآیند پویای تصمیم‌گیری در مراحل آغازین اجرای پروژه، لحاظ شود.
بنابراین برای تحقق اهداف فوق مطالعه ارزیابی زیست‌محیطی یک پروژه باید همزمان با مطالعات پروژه صورت پذیرد، تا نتایج و دستاورد‌های آن در برنامه‌ریزی و طراحی کل چرخه پروژه موثر واقع شود.
چنانچه فرآیند ارزیابی زیست‌محیطی در چرخه نظام فنی و اجرایی یک پروژه به درستی به کار گرفته شود می‌تواند این اهداف را تامین نماید:
- ارزیابی زیست‌محیطی نقشی را که در ارتباط با آزمون طرح‌ها و پروژه‌ها از جهت تطبیق با قوانین محیط زیست بر عهده گرفته است به خوبی ایفا می‌نماید.
- ارزیابی زیست‌محیطی به عنوان ابزار پیش‌گیری از بروز اثرات منفی زیست‌محیطی ناشی از اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها از کارایی مناسب برخوردار است.
- ارزیابی زیست‌محیطی به هماهنگی و حفظ هر چه بیشتر از مواد در محیط زیست کمک می‌نماید.
- ارزیابی زیست‌محیطی به هماهنگی هر چه بهتر روش‌های اجرایی منجر می‌گردد ولی در برخی موارد باعث افزایش روش‌های اجرایی (دریافت موافقت اصولی) می‌گردد.
- ارزیابی زیست‌محیطی به بهینه‌سازی طرح‌ها و پروژه‌ها و تغییر مقیاس آنها به نفع محیط زیست کمک می‌کند.
- سرمایه‌گذاری برای انجام مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی و نیز هزینه لازم جهت تحقق نتایج آن، از طریق پیش‌گیری از بروز مسایل زیست‌محیطی و هزینه‌های مرتبط با رفع مشکلات پدید آمده، جبران می شود.
- ارزیابی زیست‌محیطی میان علایق موجود در زمینه بهره‌برداری از یک سو و حفاظت از سوی دیگر، هماهنگی و توازن ایجاد می‌نماید.
- مدت زمان قضاوت درباره گزارش ارزیابی زیست‌محیطی از سال 1995 همواره کاهش یافته است.
- ارزیابی زیست‌محیطی طبق نظر نهادهای بخشی حفاظت محیط زیست نهادهای مذکور را در برابر اعتراض‌ها و شکایات حقوقی آسیب‌پذیرتر می‌نماید.
تهیه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق
کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد. .
چیست؟.jpg)
