آزمون و انتخاب طرح سرمایه گذاری

تکامل طرح ، فرایند یکپارچه ای است که طی مراحل متوالی انجام می شود و از لحاظ عملیاتی می توان آن را به سه مرحله تقسیم کرد : مرحله تهیه و تنظیم ، مرحله سنجش و گزینش و مرحله اجرای طرح .

 تکامل طرح ، فرایند یکپارچه ای است که طی مراحل متوالی انجام می شود و از لحاظ عملیاتی می توان آن را به سه مرحله تقسیم کرد : مرحله تهیه و تنظیم ، مرحله سنجش و گزینش و مرحله اجرای طرح . هر سه مرحله با یکدیگر دارای ارتباط نزدیک هستند و در موفقیت نهایی سرمایه گذاری تاثیر یکسان دارند .

تهیه و تنظیم طرح خود از یک رشته تدابیر وابسته تشکیل شده است که فکر و نظریه اولیه را به صورت طرح اجرایی تحقق می بخشد . این کار خود از مراحل زیر تشکیل می شود :

الف ) شناسایی

ب ) گزینش مقدماتی

ج ) تنظیم طرح

با پیدایش فکر ایجاد کالا و یا بهره برداری از منابع طبیعی و زمینی و خلاصه شناسایی کلی طرح ، روند تکاملی طرح سرمایه گذاری آغاز می شود . شناسایی کلی طرح از مطالعه الگوی مصرف ، مطالعه بازار ، بررسی های زمین شناسی ، ارتباط صنایع با یکدیگر ، تحلیل بخش های اقتصادی ، بررسی تاسیسات موجود صنعتی ، فهرست واردات ، منابع طبیعی داخلی ، برنامه های توسعه ملی ، امکانات صادرات ، تجربه های سایر کشورها ، تقاضای فزاینده بخش های مختلف اقتصادی برای محصولات تولیدی به عنوان منبع ، مطالعات مربوط به فناوری و توسعه ملی و غیره حاصل می شود . هر نظر اولیه از این جهت با ارزش است و می تواند سرآغاز مراحل بعد باشد .

پس از آشنایی کلی طرح ، مرحله انتخاب و گزینش پیش می آید . در این مرحله ، درباره لزوم مطالعه تفصیلی و حدود و دامنه مطالعه تصمیم گیری می شود . یافته های این مرحله در بررسی یا مطالعه مقدماتی منعکس می گردد .

بررسی و یا مطالعه مقدماتی از سوی سرمایه گذار یا سازمان و موسسات پیشنهاد دهنده اولیه انجام می گیرد . این مطالعه مقدماتی بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده در نشریه ها و کتاب ها و یا آمار و اطلاعاتی که به آسانی قابل جمع آوری است صورت می گیرد . چنانچه بررسی مقدماتی امیدوارکننده باشد ، می توان مرحله تهیه و تنظیم طرح را آغاز نمود . در مرحله تهیه و تنظیم طرح کلیه گزینه های تحقق هدف های طرح از نظر فنی ، مالی ، اقتصادی ومدیریتی مورد مطالعه قرار گرفته و حاصل مطالعات همراه با اطلاعات مربوط به شیوه ای سنجیده و منظم ارائه می شود . به این منظور مطالعات تخصصی و یا مطالعات کامل توجیهی فنی و اقتصادی انجام می گیرد .

مطالعه توجیهی تفضیلی در مرحله تهیه و تنظیم طرح ، سند نهایی به حساب می آید .بر اساس این مطالعه درباره نحوه اجرا و تامین مالی طرح سرمایه گذاری ، تصمیمات لازم گرفته می شود .

مطالعه توجیهی باید کلیه اطلاعات فنی و اقتصادی لازم را به منظور سنجش کلی اقتصادی و اجتماعی طرح دربرداشته باشد . مطالعات توجیهی باید چنان کامل باشد که از یک سو تحلیل گر از نبود اطلاعات شکایت نکند و از سوی دیگر نکته ای از دید تصمیم گیر پنهان نباشد . هدف عمده و اساسی مطالعه توجیهی گردآوری و ارائه تصویر کلی از کلیه واقعیت ها و فرایندهای فنی و اقتصادی مربوط به طرح است .

مطالعات توجیهی کامل توسط مهندسان مشاوره و مشاوران مالی و یا سرمایه گذاران بالقوه انجام می گیرد که توان فنی و تحلیل آن را دارند و مطالعه توجیهی تفصیلی باید تا حد امکان اطلاعات مورد نیاز برای سنجش و گزینش طرح سرمایه گذاری را فراهم آورد .

مساله سنجش کلی و همه جانبه طرح از نظر اقتصادی ، بخش مهم و اساسی است و باید پیش از اجرای طرح با اتکا به گزارش مطالعه توجیهی انجام شود . به عبارت دیگر سنجش کلی طرح برای ترکیب و انعکاس کلیه اطلاعات فنی و مالی مربوط در یک یا چند شاخص ، شیوه ای منظم و سنجیده است که براساس ان طرح مورد نظر انتخاب یا اصلاح و یا مردود شناخته می شود . در حقیقت سنجش اقتصادی اجزای مختلف طرح ، در مرحله تهیه و تنظیم و همزمان با آن انجام می گیرد و این دو متقابلاً با هم ارتباط دارند .

وجود گزینه های مختلف اقتصادی برای استفاده از منابع محدود و موجود ، مساله سنجش و انتخاب طرح های سرمایه گذاری را امری اجتناب ناپذیر کرده است ؛ زیرا گزینش یک طرح معین و استفاده از منابع موجود در این طرح به آن معنی است که این طرح نسبت به سایر طرح ها و امکانات صرف نظر شده از مزیت خوبی برخودار است . می توان این مزیت را برحسب سودآوری مالی و اقتصادی و یا برحسب سودآوری ملی یعنی اثر کلی خالص طرح بر کل ملت و کشور بیان کرد ( از لحاظ تولید ناخالص ملی و داخلی ، اشتغال و تورم ) .

به طور کلی شیوه آزمون و انتخاب کم و بیش مشابه بوده و شامل سه مرحله است :

مرحله اول : تعیین مقادیر ، کیفیت و زمان بندی منابع فیزیکی و مالی مورد نیاز و نوع محصول ( بررسی فنی طرح )

مرحله دوم : تعیین قیمت های منابع و محصول طرح به منظور برآورد هزینه و فایده آن

مرحله سوم : مقایسه هزینه و فایده طرح و توجیه مالی و اقتصادی آن به شیوه ای که بتوان بر اساس آن طرح مورد مطالعه را باسایر طرح های سرمایه گذاری مقایسه کرد .

اشاره به این نکته ضروری است که تهیه و تنظیم و سنجش و گزینش و اجرای طرح ، مستلزم یک کار گروهی و وجود متخصصان فنی ، اقتصادانان ، تحلیل گران مالی و صاحب نظران حقوقی است