امکانسنجی -طرح توجیهی فنی اقتصادی- احداث بندر خشک زرندیه
کارفرما: شرکت سرمایه گذاری بازرگانی امین بنادر ایرانیان
بندر خشک (Dry Port )
مهم‌ترین مشکلی که امروزه بنادر ساحلی به علت رشد سریع استفاده از کانتینر در حمل و نقل دریایی با آن مواجه هستند، فقدان فضای کافی به منظور انبارسازی و همچنین نبود دسترسی مطلوب به مقاصد کالا به علت استفاده از شیوه‌های سنتی انتقال کالا است. جهت حل این مساله در خارج از بنادر و سرزمین اصلی، مکان‌هایی را ایجاد می‌کنند که به بنادر خشک (Dry Port) معروف هستند؛ در این بنادر حمل و نقل ترکیبی شکل می‌گیرد تا بدین ترتیب سیستم‌های مختلفی نظیر ریل و جاده به کار گرفته شود که طبیعتاً قسمتی از این کالاها کانتینرها حمل و نقل می شوند، یعنی کالاها با کانتینرها از طریق بنادر وارد شده و سپس در ترکیب کانتینر با ریل یا کانتینر با کامیون به بنادر خشک در داخل منتقل شده و از آنجا به محل مصرف توزیع می‌شود.
در واقع بندر خشک پایانه‌ای ترکیبی در پس کرانه بوده که به بندری ساحلی متصل است، تجهیزات لازم و کـافـی بـرای مواجهه با تردد ناشی از چندین شیوه حمل و نقل اعم از جاده‌ای، ریلی و هوایی در آن در نظر گرفته شده‌اند و مشتریان می‌توانند کالاهای خود را با استفاده از این شیوه‌های مختلف به آن ارسال کنند و یا از آن تحویل گیرند. بنابراین، بنادر خشک فضاهایی در داخل کشور هستند که کانتینرها ابتدا به آن بنادر انتقال می‌یابند و در آنجا امور اداری، تشریفاتی و گمرکی انجام می‌شود، سپس کانتینر از طریق خط آهن و یا کامیون‌ها جابه‌جا می‌شوند و این جابه‌جایی ترکیبی از کانتینر-دریا و سپس کانتینر ـ ریل و کانتینر ـ کامیون است. علاوه بر خدمات پايه اي كه پايانه هاي سنتي كالادر پس كرانه ارائه مي دهند، خدماتي نظير انبارداري كالا، نگهداري ازكانتينرهاي خالي، تعميرات كانتينر، امورگمركي وترخيص و پشتيباني كالاها نيز در بنادر خشك ارائه مي شوند.
خدمات بندر خشک
خدمات ارائه شده در این بندر به شرح ذیل می باشد:
- گمرک و خدمات ترخیص کالا
- مجتمع انبارهای عمومی، سردخانه و باسکول
- شهرک پایانه ها و واسطه های حمل زمینی
- دفاتر خدمات نمایندگی کشتیرانی
- دفاتر ارائه دهنده خدمات حمل ریلی کالا
- دفاتر خدمات عمومی شامل بیمه, بانک، رفاهی و ...
- خدمات بازرگانی
- خدمات حمل یکپارچه کالا
- خدمات کانتینری شامل انبارش، اجاره, شستشو و تعمیر کانتینر
- خدمات ردیابی تحت شبکه کالا
- خدمات بسته بندی کالا
- خدمات مونتاژ و پیش فروش کالا
مهمترين اهداف اجراي بندر خشك
- ارائه راهبردهای افزایش سرمایه گذاری در منطقه
- بهبود وضعیت زیرساخت‌های مرتبط با حمل و نقل
- ارتقاء وضعیت مبادلات
- کاهش تقاضای نیاز به استفاده از اراضی حاشیه ساحل
- افزايش خدمات بندر در يك منطقه داخلي كشور
- كاهش تقاضاي نياز به استفاده از اراضي حاشيه ي ساحل
- افزايش كارايي حمل ونقل
- بهبود وضعيت مالي و اقتصادي منطقه زرندیه
- تسريع توسعه ي اقتصادي و يكپارچه سازي لجستیكي مناطق داخلي كشور
- بهبود فرايند توسعه ي پايدار
- كاهش آثار زيست محيطي
نقش بنادر خشک در توسعه لجستیک ایران
كانتينر در اواسط دهه ي 1950 ميلادي به عرصه ي حمل و نقـل كالا وارد شـد و تا امروز نيز، نقش عمــــده اي در اقتصاد و تجارت بين المللي را به علت ویژگی های منحصر به فرد خود، عهده گرفته است. در بیـست سال گذشته، ميـزان رشــد استفاده از كانتينر، شـدت يافتـه است، به طوري كه ميـزان حجم ترافيك آن، در بين سال هاي 1990 تا 1998 دو برابر شد و به ميزان 175.000.000 تي اي يو کانتینر 20 فوتی استاندارد رسيد. اين روند، همچنان ادامه دارد و با توجه به رشد ابعاد كشتي هاي بزرگ حامل كانتينر كه قابليت جابه جايي 12000-15000 تي اي يو را دارند، علاوه بر تداوم افــزايش ميزان حمل ونقل كانتينري در دنيا، لزوم به كارگيري تمهيدات مناسـب به منظور رويارويي با كالاهاي بسياري كه در بنادر جابه جا مي شود و امور مربوط به تخليه، بارگيري، گمرك و همچنين ارسال آن ها به مراكز توليد و جذب كالا را مشخص مي کند. نمونه اي از اين تمهيدات موفق، بنادر خشك هستند.
به طور کلی هزينه هاي قابل تأمل و تأثير‌گذار در قيمت كالاي صادراتي، هزينه، سرعت و ایمنی حمل و نقل می‌باشد.
- هزینه حمل و نقل: هر توليد كننده كه قادر باشد اين هزينه را به حداقل برساند در واقع توان رقابتي خود را افزايش داده است.
- سرعت حمل و نقل: مفهوم سرعت حمل و نقل عبارت از توان عمليات حمل و نقل توسط شركت هاي حمل ونقل با توجه به امكانات موجود كه شامل عمليات از مبدأ تا مقصد مي باشد.
- ایمنی حمل و نقل: يعني كالاهاي صادراتي با كمترين احتمال ميزان خسارت از مبدأ تا مقصد حمل گردد.
اگر كشوري يا منطقه اي بتواند شرايطي فراهم نمايد كه از انواع حمل ونقل بهره مند گردد، یا به عبارتی شرایط استفاده از حمل و نقل ترکیبی را فراهم سازد، عمليات حمل و نقل با سرعت بيشتر، ايمني بالاتر و هزينه كمتر قابل اجرا خواهد بود. نتايج مطالعات نشان مي دهد، پاسخ گويي به نيازهاي بيشمار حمل و نقلي و افزايش سهم بيشتر از بازار منطقه اي، با انتخاب گزينه انبارهای لجستیکی ميسر است، انتخابي که بستر قانوني آن فراهم شده و تنها با تشريک مساعي همه ذي نفعان صورت اجرايي به خود مي گيرد.
در واقع مفهوم انبارهای لجستیکی با انتقال جريان عبور کالاهاي تجاري از سطح جاده ها به خطوط آهن علاوه بر فوايد کلي براي محيط زيست و کيفيت زندگي، اين امکان را فراهم مي آورد تا بنادر به عنوان دروازه‌های ورود و صدور کالا امکان توسعه داشته باشند و ميزان کالاهاي ورودي را افزايش داده و خدمات بهتري به متصديان حمل و نقل ارائه دهند. همچنين با کاهش تراکم جاده‌ای نياز کمتري به سرمايه گذاري هاي زيرساختي خواهند داشت.
تهیه شده در موسسه مطالعاتی سپینود شرق
طرح توجیهی فنی اقتصادی (امکانسنجی)بخش خدمات
