انواع ماليات بر ارزش افزوده

انواع ماليات بر ارزش افزوده

ماليات بر ارزش افزوده، نوعي ماليات چند مرحله اي است كه در مراحل مختلف زنجيره توليد، توزيع بر اساس درصدي از ارزش افزده كالاهاي توليد شده و يا خدمات ارائه شده اخذ مي شود، اين ماليات در واقع نوعي ماليات بر فروش چند مرحله اي است كه خريد كالاها و خدمات واسطه اي را از پرداخت ماليات معاف مي كند.

انواع ماليات بر ارزش افزوده:

قبل از توضيح انواع ماليات بر ارزش افزوده، لازم است كه مفهوم توليد ناخالص داخلي يا GDP مطرح شود. توليد ناخالص داخلي، ارزش پولي كليه كالاها و خدمات توليد شده در يك كشور، بدون توجه به مليت صاحبان اين عامل، در يك دوره معين (دوره يكساله)، به قيمت جاري مي باشد.

براي محاسبه GDP از دو روش استفاده مي شود:

1ـ روش ارزش افزوده به قيمت عوامل توليد كه، حاصل جمع كليه ارزش افزوده هاي ايجاد شده، توسط تمامي بخشهاي اقتصادي يك كشور با كسر كارمزد احتسابي، مي باشد.
2ـ روش مخارج به قيمت بازاري كه، از حاصل جمع كليه هزينه هاي مربوط به بخش خصوصي و دولتي، مخارج سرمايه گذاري و خالص صادرات در يك اقتصاد، بدست مي آيد.
(GDP = C + I + G + (X-M
C: ميزان مخارج مصرفي بخش خصوصي؛
I: مخارج سرمايه گذاري؛
G: مخارج بخش دولتي؛
X: معرف صادرات؛
M: معرف ميزان واردات يك كشور؛
و همچنين، (X-M) : خالص صادرات مي باشد.
در نظام ماليات بر ارزش افزوده، براي مشخص نمودن پايه مالياتي از توليد ناخالص داخلي به روش مخارج استفاده مي شود. اكنون كه پايه مالياتي با توجه به توليد ناخالص داخلي مشخص گرديد، به معرفي انواع مختلف ماليات بر ارزش افزوده پرداخته مي شود:

ماليات بر ارزش افزوده از نوع توليدي(VATp):

در روش ماليات بر ارزش افزوده از نوع توليدي، ماليات كلي بر فروش اعمال مي شود. اين نوع ماليات هم بر كالاهاي مصرفي و هم كالاهاي سرمايه اي اعمال مي گردد. يعني به خريد كالاهاي سرمايه اي توسط بنگاه اقتصادي اعتبار مالياتي تعلق نمي گيرد.


(VATp) = GDP = C + G + I + (X – M) پايه مالياتي

از آنجايي که در ماليات بر ارزش افزوده از نوع توليدي، هزينه کالاهاي سرمايه اي نيز مشمول ماليات مي شود، ممکن است انگيزه سرمايه گذاري به دليل بالا رفتن هزينه هاي سرمايه گذاري کاهش يابد. با وجود اينكه اين روش داراي پايه مالياتي گسترده اي است و باعث ايجاد درآمد بيشتر براي دولت مي شود، به دليل برخي از اهداف مدنظر از جمله كارايي نظام مالياتي، از اين روش صرف نظر شده است.

ماليات بر ارزش افزوده از نوع درآمدي (VATI):

ماليات بر ارزش افزوده از نوع درآمد، ماليات بر فروش توليد خالص كالاها مي باشد. در اين نوع از ماليات بر ارزش افزوده، استهلاک (D) از پايه ماليات کسر شده و سرمايه گذاري خالص مشمول ماليات مي شود.

(VATI) = GDP - D = C + G + (I - D) + (X-M)پايه مالياتي

اين روش نسبت به روش ماليات بر ارزش افزوده توليدي، پايه مالياتي كوچكتري دارد اما همچنان به بخش توليد و سرمايه گذاري در اقتصاد، تحميل مي شود.

ماليات بر ارزش افزوده از نوع مصرف (VATc):

اين نوع ماليات بر ارزش افزوده بر مبناي كالاها و خدمات مصرفي مي باشد. در اين روش کليه مخارج سرمايه گذاري ناخالص (I) از پايه مالياتي حذف مي شود.

(VATc) = GDP - I = C + G + (X - M) پايه مالياتي

در روش ماليات بر ارزش افزوده از نوع مصرف، همانطوري كه مشاهده مي شود، سرمايه گذاري و استهلاك از شمول پايه مالياتي خارج شده، يعني در اين حالت بار مالياتي از توليد به مصرف انتقال يافته است. اين امر باعث بالا رفتن انگيزه سرمايه گذاري و توليد در اقتصاد مي شود. بنابراين اكثر كشورهاي اجرا كننده نظام ماليات بر ارزش افزوده از اين روش استفاده مي نمايند.

تهیه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق
کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد. .