طرح توجیهی مقدماتی احداث مجتمع تولید فولاد
دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد
محل پروژه: منطقه آزاد قشم
کارفرما:سازمان مناطق آزاد
چکیده طرح مقدماتی
آهن اسفنجی یکی از مواد اولیه‌ی ایده‌آل در صنایع فولادسازی است و استفاده از مواد اولیه‌ی مناسب و با کیفیت موجب توسعه صنایع فولاد است. این ماده منبعی با عیار بالا برای ساخت آهن و فولاد است که از بازیافت کانی آهن طبیعی یا فرآوری شده بدون رسیدن به دمای ذوب، به دست می آید. در مقایسه با قراضه، مزایای استفاده از آهن اسفنجی و به ویژه بریکت آن، یکپارچگی بیشتر در ترکیب، عناصر مضر کمتر به‌خاطر ماهیت متخلخل آن و مشکلات کمتر زیست‌محیطی و حمل و نقل آن است.
امروزه تولید و مصرف فولاد، یکی از شاخص‌های اصلی توسعه صنعتی کشورها به شمار می‌آید. ایران در سال 2017 با تولید حدود 18 میلیون تن فولاد خام، رتبه چهاردهم جهانی در زمینه تولید فولاد را کسب کرده است. هرچند که ایران جزو 15 كشور برتر توليدكننده فولاد خام جهان است اما نام آن در ميان 20 صادركننده عمده محصولات فولادی به چشم نمی‌خورد؛ شاید دلیل عمده این امر را باید در سیاست‌های دولت به‌منظور پوشش‌دهی نیاز داخلی و اولویت آن بر صادرات جستجو نمود. در ایران حجم زیادی از تولید فولاد، توسط تعداد محدودی از شرکت‌های تولیدکننده انجام می‌گیرد که به معنای کاهش رقابت و افزایش انحصار در این صنعت می‌باشد. فولاد یکی از مهم‌ترین فلزاتی است که در توسعه زیرساخت‌ها، راه‌سازی، حمل‌ونقل و ماشین‌آلات و غیره از آن استفاده می¬شود. به همین دلیل میزان تقاضای فولاد این بخش‌ها بر تقاضا و قیمت سنگ‌آهن تأثیرگذار است. با توجه به افزایش ظرفیت تولید آهن اسفنجی از ۲۲ میلیون تن به ۳۵ میلیون تن در سال ۹۶، پیش بینی می شود تولید این محصول تا سال ۱۴۰۴ به ۵۴ میلیون تن خواهد رسید.
چشم‌انداز کلی بخش صنعت و معدن در سند چشم‌انداز 20 ساله، کسب جایگاه نخست اقتصادی و صنعتی ایران در سطح منطقه با ویژگی‌های زیر است:
1. توسعه‌یافته بر پایه فناوری پیشرفته و نوآور و بالنده، آینده‌نگر و خودکفا در تأمین کالاهای راهبردی
2. صادرات گرا و تأمین بخش قابل‌توجهی از نیاز ارزی کشور
3. متوازن در مناطق مختلف کشور بر پایه قابلیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای
4. بهره‌ور در حد مطلوب از منابع در اختیار
5. هم‌افزا در قالب شبکه‌ها، خوشه‌ها و زنجیره‌ها
6. منطبق با استانداردهای بازار منطقه‌ای و بین‌المللی
طرح‌های 8 گانه تولید فولاد (برنامه تولید فولاد در 8 استان کشور)، طرح‌های بهبود و تکمیل زنجیره فولاد در مجتمع گل گهر، باز شدن راه‌های فاینانس و حمایت‌های مالی خارجی از طرح‌های فولادی، اجبار تولیدکنندگان گندله و آهن اسفنجی به تأمین نیازهای داخل و جلوگیری از صادرات آن‌ها در صورت عدم تأمین نیاز داخل و مهم‌تر از همه جلوگیری از خام فروشی سنگ‌آهن در ایران یکی از حمایت‌های اصلی دولت در راستای بهبود صنعت فولاد است. همچنین از برنامه‌های راهبردی دولت می‌توان به حمایت از تولید محصولات غیرنفتی داخل و کاهش وابستگی به درآمد نفتی اشاره کرد. لذا سرمایه‌گذاری در این بخش از صنعت، علاوه بر افزایش روزافزون سرانه مصرف فولاد در دنیا و ایران، حمایت‌های شدید مالی دولت برای تأمین نیاز داخل را به همراه دارد. با توجه به افزایش صعودی قیمت فروش فولاد و محصولات فولادی می‌تواند فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذای در این بخش فراهم آورد.
در این میان منطقه آزاد قشم با برخورداری از مزیت‌های جغرافیای- اقتصادی در خلیج فارس و دریای عمان و دسترسی به آب‌های آزاد و منابع وسیع اقتصاد دریا محور از یک سو و حاکمیت قوانین و مقررات انگیزشی و تسهیل‌گر فعالیت‌های اقتصادی در آن از جمله معافیت‌های مالیاتی 20 ساله بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی، معافیت مالیات بر ارزش افزوده مستثنی بودن از مقررات واردات و صادارت، سرزمین اصلی، آزادی ورود و خروج سرمایه و سود حاصل از سرمایه‌گذاری و فضای کسب و کار سهل و آسان نسبت به سرزمن اصلی بستر بسیار مناسبی برای انواع فعالیت‌های اقتصادی سودآور در حوزه های مختلف بویژه صنعت فولاد می‌باشد.
ضمن آنکه موقعیت راهبردی این منطقه در خلیج‌فارس و ارتباط با کشور عمان و ظرفیت‌های توسعه صنایع دریا محور و صنایع انرژی، نفت و گاز، فولاد، صنایع واسطه‌ای فرآوری منابع طبیعی فراوان و ارزان داخلی و صنایع انرژی بر متکی بر این منابع طبیعی، بهره‌گیری از منابع هیدروکربنی جزیره و میادین گازی اطراف جزیره قشم به‌منظور ایجاد پارک‌های انرژی، ظرفیت‌های موجود برای صنایع شیلات و صنایع بالادستی و پایین‌دستی آن، بهره‌گیری از ظرفیت‌های تولید فرآورده‌های بیوتکنولوژی مانند مواد آرایشی و بهداشتی، داروهای ضد سرطان و مواد غذائی ژلاتینی و ایجاد مراکز آموزشی تحقیقاتی فناوری¬های زیستی و انتقال فناوری و صدور خدمات فنی مهندسی در این حوزه، سوخت¬رسانی به کشتی¬های عبوری از آبراهه بین¬المللی خلیج‌فارس با توجه به فاصله بسیار کم ساحل جنوبی جزیره و عمق لنگراندازی مناسب‌تر کشتی‌ها همراه با خدمات وابسته نظیر کیترینگ، تعمیرات شناورها و کانتینرها و دیگر خدمات رفاهی و قابلیت‌ها و منابع و محصولات ارزشمند گردشگری طبیعت، همه و همه منابع و ظرفیت‌هایی می‌باشند که بهره‌گیری مؤثر از آن‌ها در چارچوب برنامه‌های اقدام برای جلب و مشارکت سرمایه¬گذاران داخلی و بین¬المللی و افزایش سهم این منطقه از تولید ناخالص داخلی کشور و البته توسعه و عمران منطقه‌ای در دستور کار سازمان منطقه آزاد قشم قرار دارد.
جمع کل هزینه‌های طرح معادل 1815 میلیارد ریال شامل 1271 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ثابت، حدود 3.9 میلیارد ریال هزینه‌های قبل از بهره‌برداری، حدود 378 میلیارد ریال سرمایه در گردش و 162 میلیارد ریال سود دوران مشارکت می‌باشد. بر این اساس خالص ارزش فعلی طرح با نرخ تنزیل 18 درصد حدود 2559.6 میلیارد ریال و نرخ بازده سرمایه 53.21 درصد می‌باشد لذا دوره بازگشت سرمایه 3.25 سال می‌باشد. بر اساس مطالعات انجام شده سرمایه‌گذاری در پروژه کارخانه تولید آهن اسفنجی در منطقه آزاد قشم از توجیه‌پذیری اقتصادی بالایی برخوردار خواهد بود.
خلاصه طرح
