اشتباهات رایج در مطالعه امکان سنجی (طرح توجیهی)و نحوه اجتناب از آنها

یک مطالعه امکان سنجی مناسب باید از لحاظ وسعت و قلمرو، محدود باشد. . آیا این مطالعه امکان سنجی، صرفا فنی و مهندسی است یا مطالعه مالی و یا بازار نیز هست؟ آیا مسائل قانونی و عملیاتی نیز در آن مورد توجه و بررسی قرار می گیرند؟ برنامه های زمانی (زمانبندی ها)، منابع، عوامل فرهنگی و تامین مالی چه طور؟ یک مطالعه امکان سنجی فنی یا مهندسی، بر مسائل فنی متمرکز شده و نیازمند دانش تخصصی فنی است: مثلا آیا زمین دارای زهکشی کافی است؟ آیا خاک زمین برای یک ساختمان 30 طبقه مناسب است؟ آیا سیستم های خنک کننده مرکز داده برای تحمل پیک بار در طول انتخابات ریاست جمهوری به اندازه کافی بزرگ هستند؟

همیشه قبل از اجرای هر گونه پروژه، معامله یا سرمایه گذاری جدید باید یک مطالعه امکان سنجی (Feasibility Study) انجام شود. این مطالعه با نگاهی منتقدانه، یک طرح یا مجموعه اقدامات برنامه ریزی شده را ارزیابی می کند و نگاه تازه ای به پیش فرض های پشت طرح، شانس موفقیت و خطراتی که با آن روبرو است، دارد. مطالعات امکان سنجی(طرح توجیهی)به منظور جلوگیری از تصمیم گیری های اشتباه در سرمایه گذاری، جلوگیری از راه اندازی کسب و کار در بازارهای

 هدف غیر موجود و حتی تشخیص خطرات و مشکلات در بهترین سرمایه گذاری ها و برنامه های استراتژیک انجام می شوند.

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به مطلب مفهوم طرح توجيهي مراجعه فرمایید.

در اینجا تعدادی از رایج ترین اشتباهات در مطالعه امکان سنجی که توسط کارآفرینان، صاحبان کسب و کارها و مدیران شرکت ها رخ می دهد را ذکر خواهیم کرد:

تصمیم گیری برای انجام مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی)

به طور کلی، هر چه سرمایه گذاری اولیه، زیاد و پروژه پیچیده تر و یا عواقب احتمالی شکست آن بیش تر باشد، انجام یک مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی) از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. راه اندازی کسب و کار کوچک که نیاز به سرمایه کم دارد، یک موضوع کاملا جدا است، اما هر سرمایه گذاری بزرگ، با سهامداران متعدد و یا تعهد بلند مدت، نیازمند مطالعه امکان سنجی است. انجام ندادن مطالعه در چنین شرایطی، می تواند مشکل ساز باشد.

مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی) هنگامی مهم است که:

1. راه اندازی یک کسب و کار جدید با سرمایه گذاری بزرگ
2. سرمایه گذاری در بخش یا بازار جدید
3. تغییر تمرکز بازار یا تمرکز استراتژیک یک کسب و کار موجود
4. راه اندازی امکانات جدید، زنجیره ای از دفاتر یا فروشگاه های جدید
5. حرکت از مرحله راه اندازی به گسترش با VC یا سایر سرمایه گذاری ها
6. سرمایه گذاری بخش مهمی از ثروت شخصی در کسب و کار خود
7. سرمایه گذاری در تکنولوژی یا رویکردهای عملیاتی جدید
8. گسترش به یک بازار یا قلمرو نا آشنا (خارج از کشور)
9. ورود به یک بخش در حال حاضر شلوغ و یا بسیار رقابتی بازار

در صورت شک و تردید، مطمئن ترین روش انجام اقدامات، مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی) است. هزینه عدم انجام مطالعه امکان سنجی، بسیار بیشتر از هزینه انجام مطالعه و تصمیم به لغو اجرای پروژه است.

طراحان، مهندسان، مخترعان و مدیران اجرایی مشکلات را رفع می کنند، نگرانی ها را از بین می برند و به خود اعتماد دارند. این طبیعی است. اما به همین دلیل است که سرمایه گذاران خارجی، بانکداران و سایرین بر روی ارزیابی مالی مستقل اصرار دارند. هنگامی که طراح و سرمایه گذار، یک نفر باشند، فرد با انجام ندادن مطالعه امکان سنجی، سعی در کاهش هزینه ها خواهد داشت که اغلب نتیجه آن کاملا بی فایده است.

  برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به مطلب ضرورت مطالعات پیش امکان سنجی مراجعه فرمایید.

تعریف پروژه در یک مطالعه امکان سنجی (طرح توجیهی)

مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی) فقط هنگامی مفید است که به چند سوال خاص، پاسخ قطعی دهد. مثلا "آیا می توانیم در اینجا یک مکان استراحت بسازیم؟" این سوال، ممکن است جالب باشد اما برای توجیه سرمایه گذاری در یک مطالعه امکان سنجی به اندازه کافی خاص و مناسب نیست. در حالی که، سوال "آیا می توانیم 30 تا50 هزار فوت مربع، استراحتگاه های دوستدار محیط زیست برای زوج های ثروتمند بین 25 تا 50 ساله بسازیم" بسیار خاص تر است. قبل از انجام مطالعه امکان سنجی، مطمئن شوید که آن را در سطح معقولی از جزئیات محدود کرده باشید.

محدوده، قلمرو، وسعت یک مطالعه امکان سنجی (طرح توجیهی)

یک مطالعه امکان سنجی مناسب باید از لحاظ وسعت و قلمرو، محدود باشد. آیا این مطالعه امکان سنجی، صرفا فنی و مهندسی است یا مطالعه مالی و یا بازار نیز هست؟ آیا مسائل قانونی و عملیاتی نیز در آن مورد توجه و بررسی قرار می گیرند؟ برنامه های زمانی (زمانبندی ها)، منابع، عوامل فرهنگی و تامین مالی چه طور؟ یک مطالعه امکان سنجی فنی یا مهندسی، بر مسائل فنی متمرکز شده و نیازمند دانش تخصصی فنی است: مثلا آیا زمین دارای زهکشی کافی است؟ آیا خاک زمین برای یک ساختمان 30 طبقه مناسب است؟ آیا سیستم های خنک کننده مرکز داده برای تحمل پیک بار در طول انتخابات ریاست جمهوری به اندازه کافی بزرگ هستند؟

مطالعه مالی و مطالعه بازار در یک طرح توجیهی، متفاوت است. در این مطالعات، تمرکز یا کانون توجه بسیار گسترده تر است، به تجربه بیشتری نیاز است و صحیح بودن روش، بسیار مهم تر از تخصص فنی است.

مطالعه بازار به سوالات زیر جواب می دهند:

• چه بخش هایی از بازار مناسب هستند و چگونه تعریف می شوند؟
• بزرگی بخش های بازار، از لحاظ تعداد افراد و درآمد بالقوه هر شخص، چقدر است؟
• رقبای شما چه کسانی و در کجا هستند؟ نقاط قوت و ضعف آنها چیست؟ چگونه می توانید از نقاط ضعف رقبا استفاده کنید؟
• چه مقررات زیست محیطی، اجتماعی، سیاسی و غیره وجود دارد و در کوتاه مدت و بلند مدت چگونه بر پروژه شما تأثیر می گذارند؟
• مدل اصلی درآمد برای این کسب و کار چیست و چه جریان درآمد اضافی امکان پذیر است؟
• آیا بازار اصلی به اندازه کافی بزرگ است تا این سرمایه گذاری سودآور باشد؟ در مورد بازارهای ثانویه و ثالث چه طور؟

اگر مسائل فنی، عامل اصلی در پروژه باشند، به هر حال باید آنها را در نظر گرفت، اما معمولا افراد دچار اشتباه می شوند و مطالعه امکان سنجی را فقط به مسائل فنی محدود می کنند. چندین رستوران به خاطر مهندسی نادرست و ناقص، شکست خورده اند. در واقع آنها شکست خوردند زیرا مشتریان خود را درک نکردند (یا به آنها توجه نکردند).

سرعت زیاد در انجام مطالعه امکان سنجی

یکی از دلایل انجام مطالعه امکان سنجی(FS)، بررسی این سوال است که آیا حرکت رو به جلو در یک پروژه یا به عبارتی دیگر ادامه دادن به اجرای پروژه، منطقی است یا خیر. هدف از این کار، کاهش خطرات و شناسایی مشکلات بالقوه و تهدیدها و فرصت ها است که ممکن است تنها پس از تحقیق و تجزیه و تحلیل عمیق تر کشف شوند. پروژه تا زمانی که امکان سنجی تکمیل نشده باشد، نمی تواند شروع شود. بنابراین زمان یک عامل مهم است. اما اگر مطالعه امکان سنجی به سرعت انجام شود، احتمال از دست رفتن یک یا چند عامل مهم و یا کم توجهی به آنها وجود دارد. با این حال، بسیاری از مشتریان می خواهند در انجام امکان سنجی عجله کنند تا بتوانند پروژه خود را زودتر شروع نمایند. این کار معمولا منجر به شکست می شود.

تیم نامناسب برای انجام مطالعه امکان سنجی (طرح توجیهی)

کیفیت هر گونه مطالعه حرفه ای به تیم انجام دهنده آن بستگی دارد. با این وجود برخی تمایل به پیدا کردن مشاورانی دارند که فقط در یک زمینه تخصص دارند مانند رستوران ها، دستگاه های پزشکی، رسانه های اجتماعی و غیره. این ممکن است امن ترین انتخاب به نظر برسد، اما می تواند بیش از حد محدود کننده باشد و منجر به نتایج بسیار فرمولی (ثابت و مکرر) شود. اگر پروژه از مرزهای تخصصی سنتی و معمولی عبور کند، آن وقت انتخاب یک مشاور که فقط در یک حوزه (به عنوان مثال خانه های سالمندان) متخصص است، می تواند مشکل ساز باشد. خطای دیگر این است که یک مشاور مهندسی برای انجام تجزیه و تحلیل بازار و اقتصادی استخدام شود. رویکرد بهتر این است که اعضای تیم را با ترکیبی از مهارت های مورد نیاز استخدام کنید؛ مثلا از تجزیه و تحلیل اقتصادی و بازار گرفته تا مهندسی و پایداری. بهترین انتخاب مشاوری است که در بسیاری از حوزه ها دارای تجربه و متخصص باشد.

انتخاب شرکت مشاور سرمایه گذاری جهت انجام مطالعه امکان سنجی

بسیاری از شرکت ها، بزرگترین شرکت مشاوره ای با بالاترین هزینه را فقط به دلیل شناخته شده بودن نام تجاری آن، استخدام می کنند. شرکت های بزرگ اغلب افراد ارشد و دارای مهارت خود را به سازمان ها در بازار عرضه و معرفی می کنند.کیفیت تحقیق و تجزیه و تحلیل  اهمیت بالایی دارد. بنابراین مشاوری را انتخاب کنید که بتواند یک تجزیه و تحلیل دقیق ارائه دهد و شما را در پاسخگویی به این سوال که "آیا سرمایه گذاری یا اجرای پروژه، قابل اعتماد است یا خیر؟"، کمک نماید.

هزینه مناسب برای انجام مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی)

هزینه انجام یک مطالعه امکان سنجی بازار به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از قبیل مقررات (بسیار تنظیم شده یا غیرقابل تنظیم و کنترل)، رقابت (بالا یا پایین)، گرایشات بازار (مثبت یا منفی)، محدوده پروژه (کم یا وسیع)، سیاست (یک مدرسه جدید می تواند یک مسئله سیاسی محض باشد، در حالی که یک فناوری کامپیوتری جدید ممکن است از لحاظ سیاسی، خنثی و بی طرف باشد). چند مثال طیف احتمالات را نشان می دهد: مثلا هزینه مطالعات امکان سنجی برای توسعه فن آوری ملی 5 میلیون دلاری ممکن است 15000 تا 30000 دلار باشد. هزینه مطالعه امکان سنجی یک مدرسه 20 میلیون دلاری ممکن است 30000 تا 60000 دلار باشد. هزینه مطالعات امکان سنجی برای یک پروژه توسعه املاک 500 میلیون دلاری ممکن است بین 35000 تا 70000 دلار باشد. توجه داشته باشید که این قیمت ها تقریبی هستند؛ قیمت واقعی می تواند بالاتر یا کمتر از این محدوده باشد.

از آنجایی که پروژه ها از لحاظ محدوده و پیچیدگی، متنوع هستند، توصیه می شود که چند مورد هزینه را تخمین بزنید و چند پیشنهاد ارائه دهید، اما مراقب هزینه های پایین باشید. هزینه های پایین یا کم اغلب به معنی کیفیت پایین هستند. شما باید یک قیمت رقابتی به مشاوران ارشدی که دارای تمامی مهارت های مورد نیاز برای انجام مطالعه امکان سنجی پروژه شما هستند، ارائه دهید اما متعادل.

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه به هزینه طرح توجیهی؟ مراجعه فرمایید.

چراغ سبز یا چراغ قرمز بعد از انجام مطالعات امکان سنجی

بسیاری از پروژه ها قابل سنجش و ارزیابی هستند. به عبارت دیگر مطالعات چراغ سبز را نشان می دهند. اما حتی اگر این گونه باشد، باز هم عوامل و حوزه های خطرناکی و حساسی وجود دارد که نیاز به تفکر بیشتر توسط مشتری دارند و گزینه های جدیدی که می توانند پروژه را بهبود ببخشند، باید به مشتری ارائه شوند. این امر، پروژه را تقویت می کند و شانس موفقیت طولانی مدت آن را حتی زمانی که مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی) در حال چراغ سبز است، بهبود می بخشد. به عبارت دیگر، پروژه امکان پذیر است، اما " لیستی از عواملی که باید مراقب آن باشیم" یا "نیازهایی که باید در ابتدا مورد توجه قرار گیرند" نیز وجود دارد. گاهی اوقات نتیجه مطالعه امکان سنجی(طرح توجیهی)  این است که اجرای پروژه امکان پذیر نیست و موانع بی شمار و یا خطرات بسیار زیادی وجود دارد که در این حالت ما توصیه می کنیم "پروژه را اجرا نکنید". گاهی اوقات ما در اوایل اجرای پروژه به این نتیجه می رسیم. هنگامی که پروژه امکان پذیر نیست، ما بلافاصله باید به مشتری اطلاع دهیم. اگر این اتفاق در اوایل پروژه رخ دهد، مشتری می تواند 50٪ یا بیشتر مطالعه امکان سنجی را انجام ندهد و در هزینه ها صرفه جویی کند. از آنجایی که این وضعیت نادر است، اغلب به اندازه کافی مورد توجه قرار نمی گیرد.

نتیجه گیری

در نهایت، از مشاور لزوما انتظار دریافت پاسخ مثبت به شروع سرمایه گذاری یا توسعه کسب و کار خود را نداشته باشید. یافته ها و نتایج منفی اغلب مسیرهای ممکن دیگری که می توانند بسیار سودآور و موفقیت آمیز باشند را کشف می کنند.

منبع:

www.groundfloorpartners.com

ترجمه شده در گروه تولید محتوی سپینود شرق

کلیه حقوق این وبسایت متعلق به موسسه سپینود شرق می باشد.